Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι μια σχετικά νέα έννοια, η οποία έγινε ευρέως γνωστή από τον ψυχολόγο D. Goleman. Ο Goleman βρήκε μέσα από πολυετείς έρευνες, ότι η Συναισθηματική Νοημοσύνη, σε σύγκριση με το δείκτη νοημοσύνης, είναι δύο φορές πιο σημαντικός παράγοντας στην επαγγελματική επιτυχία των εργαζομένων. Σύμφωνα με τη θεωρία του, ένα άτομο με μέτριο IQ και υψηλό EQ μπορεί να είναι περισσότερο επιτυχημένο από ένα άτομο που είναι έξυπνο, αλλά δεν έχει ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη. Με άλλα λόγια, το να είναι κάποιος έξυπνος δεν είναι από μόνο του αρκετό για να επιτύχει στη ζωή του. Χρειάζεται και κάτι άλλο!
Τι είναι όμως η Συναισθηματική Νοημοσύνη και για ποιο λόγο παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή μας; Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι η ικανότητα που έχει ο άνθρωπος νααντιλαμβάνεται, να εκτιμά και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα τα δικά του και των άλλων. Τα συναισθήματά μας έχουν από μόνα τους σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Μπορούν να διεγείρουν την περιέργεια, να ενισχύσουν την αλληλεγγύη και να αναπτύξουν την αφοσίωση. Τα ίδια όμως μπορούν και να οδηγήσουν σε καταστροφική συμπεριφορά, να εμποδίσουν την ανάπτυξη και να μας φέρουν εκτός ελέγχου. Η διαφορά ανάμεσα στις δυο αυτές περιπτώσεις είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη – η ικανότητα του να είμαι συναισθηματικά έξυπνος.
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Κάθε άνθρωπος μπορεί να αυξήσει τη Συναισθηματική του Νοημοσύνη εξασκώντας τις κοινωνικές δεξιότητες που την αποτελούν. Οι πιο βασικές δεξιότητες είναι:
Επίγνωση Συναισθημάτων
Αυτή αναφέρεται στην ικανότητα να αναγνωρίζω ένα συναίσθημα την ώρα που γεννιέται. Όταν μπορούμε να αναγνωρίζουμε πώς νιώθουμε κάθε στιγμή, καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας και είμαστε πιο σίγουροι για αυτόν. Οι άνθρωποι, που νιώθουν πιο σίγουροι με τα συναισθήματα τους, διευθύνουν καλύτερα τη ζωή τους, είναι πιο προσγειωμένοι και έχουν επίγνωση των αποφάσεων που παίρνουν. Αντίθετα, όταν δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε πώς νιώθουμε μένουμε στο έλεος των συναισθημάτων μας.
Διαχείριση Συναισθημάτων
Αφορά στην ικανότητα μας να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, ώστε να είναι κατάλληλα σε κάθε περίσταση. Για παράδειγμα, ο έλεγχος των συναισθημάτων αφορά στην ικανότητα ενός ατόμου να ελέγχει το άγχος του ή να μην ξεσπάει το θυμό του με επιζήμιο τρόπο. Τα άτομα που δεν έχουν αυτήν την ικανότητα βιώνουν συχνά κατάθλιψη, ενώ όσοι την κατέχουν μπορούν πιο γρήγορα να ξεπεράσουν τις απογοητεύσεις της ζωής.
Εξεύρεση Κινήτρων
Έχει να κάνει με την αισιοδοξία και την ελπίδα, το πείσμα και την υπομονή, που βοηθούν τους ανθρώπους να συνεχίζουν την προσπάθεια μέχρι να πετύχουν τους στόχους τους. Είναι αυτά που εμποδίζουν τους ανθρώπους να πέσουν στην απάθεια μπροστά στην πρώτη απογοήτευση.
Αναγνώριση Συναισθημάτων των άλλων
Είναι η θεμελιώδης ανθρώπινη δεξιότητα να κατανοούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων. Αυτή η δεξιότητα είναι βασική για την ανάπτυξη ουσιαστικών κοινωνικών σχέσεων και την επικοινωνία.
Διαχείριση Σχέσεων
Αφορά στις κοινωνικές δεξιότητες που κάνουν αποτελεσματικές τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι δεξιότητες αυτές επιτρέπουν στον άνθρωπο να πετυχαίνει στις σχέσεις του, να δίνει ώθηση και έμπνευση στους άλλους, να πείθει και να επηρεάζει, να κάνει τους άλλους να νιώθουν άνετα. Αντίθετα, η απουσία αυτών των δεξιοτήτων οδηγεί σε κοινωνικές αποτυχίες και μπορεί να κάνει ακόμη και τους πιο διανοητικά έξυπνους ανθρώπους να χαρακτηρίζονται αντιπαθητικοί ή αναίσθητοι.
Τέλος, η Συναισθηματική Νοημοσύνη δεν αναπτύσσεται μέσα από το διάβασμα και την απομνημόνευση. Για να μάθουμε αυτήν την ικανότητα με ουσιαστικό τρόπο, χρειάζεται να επιστρατεύσουμε τις αισθήσεις και τα συναισθήματα μας, να συνδεθούμε με τους άλλους ανθρώπους και να βιώσουμε την αλλαγή.
Ιωάννα Κουτσοπούλου (MSc)
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
