Η συμβουλευτική είναι μια υπηρεσία ψυχικής υγείας, η οποία εστιάζει στην ομαλή λειτουργία του ανθρώπου ως ατόμου αλλά και μέσα στις σχέσεις του. Ασχολείται με δυσκολίες που οι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίζουν σε διάφορα στάδια της ζωής τους και μπορεί να αφορούν θέματα συναισθηματικά, κοινωνικά, επαγγελματικά, εκπαιδευτικά και σωματικής υγείας. Στόχος της είναι να βοηθά το συμβουλευόμενο να διαχειρίζεται αυτές τις συνηθισμένες δυσκολίες της ζωής, να ανακουφίζεται από τη δυσφορία που του δημιουργούν και να βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του. Καθώς η συμβουλευτική είναι εστιασμένη στα συγκεκριμένα θέματα που φέρνει ο συμβουλευόμενος, συνήθως ολοκληρώνεται σχετικά σύντομα.
Τι είναι η συμβουλευτική;
Αν θέλουμε έναν πιο συγκεκριμένο ορισμό, μπορούμε να πούμε ότι:
Η συμβουλευτική είναι σχέση
Η συμβουλευτική βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη σχέση εμπιστοσύνης που δημιουργείται ανάμεσα στο σύμβουλο και στο συμβουλευόμενο. Η σχέση αυτή διακρίνεται από βασικές ποιότητες όπως η ενσυναίσθηση, η γνησιότητα και η άνευ όρων αποδοχή από την πλευρά του συμβούλου και το μοίρασμα, η συνέπεια και η προθυμία για αλλαγή από την πλευρά του συμβουλευόμενου.
Η συμβουλευτική είναι στρατηγικές
Η συμβουλευτική περιλαμβάνει συγκεκριμένες μεθόδους και στρατηγικές, οι οποίες έχουν σκοπό να προωθήσουν την επιθυμητή αλλαγή για το συμβουλευόμενο. Οι μέθοδοι αυτές ποικίλλουν ανάλογα με τη θεωρητική προσέγγιση του συμβούλου καθώς και τις ανάγκες του συμβουλευόμενου. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να καλύπτουν όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης λειτουργίας: τη σκέψη, το συναίσθημα, τη συμπεριφορά.
Η συμβουλευτική είναι ψυχολογική διαδικασία
Η Συμβουλευτική εστιάζει στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο το άτομο σκέπτεται, επεξεργάζεται τα συναισθήματα του και επιλέγει τις συμπεριφορές του. Για να το πετύχει αυτό βασίζεται σε μια διαδικασία συνεχούς ψυχολογικής εξέλιξης που ξεκινά μέσα στη συμβουλευτική σχέση και γίνεται κτήμα του συμβουλευόμενου ώστε να συνεχίσει να στηρίζει τον εαυτό του και μετά το τέλος της.
Η συμβουλευτική έχει καθαρούς στόχους
Η συμβουλευτική θέτει στόχους τόσο επανόρθωσης όσο και ανάπτυξης, αν και συχνά είναι δύσκολο να διαχωριστούν. Πιο συχνά, η συμβουλευτική εστιάζει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που χρειαζόμαστε για να διαχειριστούμε τις φυσικές δυσκολίες που προκύπτουν καθώς προχωράμε στη ζωή (π.χ. αυτονόμηση, δημιουργία σχέσεων, απώλειες). Ωστόσο, συχνά για το επιτύχει αυτό χρειάζεται να βοηθήσει και στη διαχείριση δυσκολιών από το παρελθόν που εμποδίζουν το προχώρημα μας. Σε κάθε περίπτωση, ο απώτερος στόχος της συμβουλευτικής είναι να ενισχύσει το συμβουλευόμενο, ώστε να αυτό-υποστηρίζεται σαν να είναι ο ίδιος ο σύμβουλος του εαυτού του.
Τι δεν είναι η συμβουλευτική;
Παρόλο που ο όρος προέρχεται από το ρήμα συμβουλεύω, στη συμβουλευτική διαδικασία ο σύμβουλος:
- Δεν δίνει συμβουλές
- Δεν μπαίνει στη διαδικασία να κρίνει με βάση τις δικές του αξίες και πεποιθήσεις
- Δεν λύνει το πρόβλημα του συμβουλευόμενου
- Δεν λέει στο συμβουλευόμενο τι θα έκανε ο ίδιος στη θέση του
- Δεν εμπλέκεται συναισθηματικά στο θέμα του συμβουλευόμενου
Σε ποιους απευθύνεται
Η συμβουλευτική απευθύνεται στον καθένα από εμάς που μπορεί οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του να χρειαστεί κάποια ψυχολογική στήριξη σε θέματα όπως:
- Διαχείριση στρες
- Αυτογνωσία και προσωπική εξέλιξη
- Εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων
- Σταδιοδρομία και δυσκολίες στο χώρο της εργασίας
- Διαχείριση σημαντικών μεταβάσεων ζωής (π.χ. αλλαγή εργασίας, μετανάστευση, συνταξιοδότηση, πένθος)
- Δυσκολίες σχέσεων (π.χ. ερωτικών, γάμου, οικογενειακές)
- Διαχείριση και προσαρμογή σε σωματικές αναπηρίες και ασθένειες
Συμβουλευτική ή Ψυχοθεραπεία;
Η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική μοιάζουν πολύ, αλλά δεν είναι ακριβώς οι ίδιες. Και οι δυο αφορούν τη διαδικασία στήριξης ενός ατόμου στην προσπάθεια του να διαχειριστεί τα θέματα που το απασχολούν.
Ωστόσο, διαφέρουν όσον αφορά τους στόχους, και την προσέγγιση που έχουν απέναντι στα θέματα αυτά.
• Η συμβουλευτική είναι πιο εστιασμένη στα θέματα που αντιμετωπίζει ο συμβουλευόμενος σήμερα και στον τρόπο που ο ίδιος τα βιώνει και λειτουργεί μέσα σε αυτά. Στόχος της είναι να τον βοηθήσει να αναγνωρίσει τα εμπόδια και τα εφόδια, να βελτιώσει τα πρώτα και να ενισχύσει τα δεύτερα, ώστε να διαχειρίζεται καλύτερα τις δυσκολίες του.
• Η ψυχοθεραπεία είναι πιο αναλυτική και ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να διερευνήσει πώς η ιστορία και οι προηγούμενες εμπειρίες του έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση και συντήρηση των θεμάτων που αντιμετωπίζει σήμερα. Στόχος της είναι να τον βοηθήσει να συμφιλιωθεί με τις εμπειρίες αυτές, ώστε να είναι ελεύθερος να επιλέγει νέους τρόπους να ζει.
Μερικοί άνθρωποι γνωρίζουν από την πρώτη συνάντηση με το σύμβουλο αν θέλουν να δουλέψουν συμβουλευτικά ή θεραπευτικά. Ωστόσο, οι περισσότεροι χρειάζονται λίγο χρόνο για να ανακαλύψουν ποια ακριβώς είναι η ανάγκη τους. Και βέβαια αν αποφασίσουν ότι θέλουν να συνεχίσουν με ψυχοθεραπεία μπορούν είτε να παραπεμφθούν από το σύμβουλο τους σε ένα θεραπευτή ή να συνεχίσουν με τον ίδιο σύμβουλο εφόσον έχει και την ιδιότητα του θεραπευτή.
Κάτι να θυμάμαι!
Όπως η ψυχοθεραπεία, έτσι και η συμβουλευτική βασίζεται στην αρχή ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του, αρκεί να έχει την κατάλληλη στήριξη από το περιβάλλον του. Ο σύμβουλος είναι εκεί για να προσφέρει αυτή τη στήριξη, ώστε να μπορέσει ο συμβουλευόμενος να αναγνωρίσει από μόνος του τι είναι το καλύτερο για τον ίδιο.
